Συνήθως, οι γονείς αντιμετωπίζουν την εφηβεία συνολικά σαν μια δύσκολη περίοδο με διαφωνίες, καβγάδες και ξεσπάσματα. Δεν αντιλαμβάνονται, όμως, ότι αποτελείται από διαφορετικά στάδια, στα οποία οι ανάγκες των παιδιών αλλάζουν και μαζί με αυτές πρέπει να αλλάζουν οι απαιτήσεις μας από εκείνα. Γνωρίζοντας τις φάσεις της εφηβείας θα καταφέρουμε να έρθουμε πιο κοντά με τα παιδιά, γιατί θα ξέρουμε καλύτερα πώς να χειριστούμε κάθε δύσκολη κατάσταση (και πιστέψτε μας, θα είναι πολλές!).
Τα 3 στάδια της εφηβείας που όλα τα παιδιά περνάνε
Σύμφωνα με τον ψυχολόγο και συγγραφέα Neil Brown, λοιπόν, αυτά είναι τα στάδια στη ζωή ενός εφήβου:
Η αρχή της εφηβείας (από 13 ετών)
Τα παιδιά αυτής της ηλικίας έχουν μπει στην εφηβεία, αλλά είναι ακόμα παιδιά. Σταδιακά αρχίζουν να διαφοροποιούνται από τη μέχρι τώρα ζωή τους, κάτι που φαίνεται κυρίως στη συμπεριφορά τους. Το βασικό χαρακτηριστικό, λοιπόν, είναι η βαρύτητα που δίνουν πλέον στις παρέες και τις φιλίες. Σε αυτή την ηλικία, οι έφηβοι αποδεσμεύονται από τις φιλίες που στηρίζονταν στη διασκέδαση και το παιχνίδι και αρχίζουν να επιλέγουν άτομα με τα οποία πιστεύουν ότι μπορούν να συνδεθούν, ότι έχουν κοινά ενδιαφέροντα και ότι ταιριάζουν. Τότε είναι που αρχίζουν να απομακρύνονται από τους γονείς τους και προτιμούν να αφιερώνουν χρόνο στους συνομηλίκους τους. Τι σημαίνουν αυτά πρακτικά;
- Αρχίζουν να ανεξαρτητοποιούνται και να επιζητούν τη βοήθεια και τις συμβουλές των γονιών τους όλο και λιγότερο.
- Μιμούνται τους φίλους τους, προσπαθώντας, για παράδειγμα, να ντυθούν όπως εκείνοι.
- Αρνούνται να συμμετέχουν σε οικογενειακές δραστηριότητες και προτιμούν να περνούν χρόνο με τις παρέες τους.
- Έχουν συχνά πεσμένη διάθεση.
Σε αυτό το στάδιο, είναι πολύ σημαντικό τα παιδιά να έχουν χόμπι, να ασχολούνται με κάτι που τους ενδιαφέρει- οι τέχνες ή τα αθλήματα είναι συνήθως η διαφυγή τους. Έτσι, νιώθουν πως αρχίζουν να βρίσκουν την ταυτότητά τους, κάτι που θα τους βοηθήσει να «χτίσουν» την αυτοπεποίθησή τους.
Οδηγίες προς τους γονείς
- Συνεχίστε να στηρίζετε τα παιδιά και να ασχολείστε μαζί τους.
- Φροντίστε να βάλετε όρια ως προς τη χρήση των ηλεκτρονικών συσκευών.
- Μιλήστε στο παιδί για το bullying, προετοιμάστε το όσο καλύτερα μπορείτε για το πώς θα αντιμετωπίσει μια τέτοια κατάσταση και δώστε του την ευκαιρία να σας μιλήσει για το πώς περνάει στο σχολείο.
- Προσπαθήστε να συμπεριλάβετε τους φίλους του σε κάποιες από τις οικογενειακές σας δραστηριότητες.
- Ενθαρρύνετε τα ενδιαφέροντα του παιδιού.
- Δώστε του μικρές ελευθερίες, όπως για παράδειγμα μια σύντομη έξοδο που θα έχετε ορίσει από πριν τον τόπο, τον χρόνο κάνοντας σαφείς τους κανόνες σας.
- Όταν βάζετε καινούριους κανόνες, να είστε συνεργάσιμοι και διαλλακτικοί και όχι επικριτικοί
- Δώστε του σιγά σιγά μικρές ευθύνες δείχνοντάς του ότι το εμπιστεύεστε.
Τέλος, θα πρέπει να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στην ηλικία των 15 ετών. Τότε τα παιδιά συνήθως έχουν κατακτήσει πολλές καινούριες ικανότητες, έχουν γίνει αρκετά πιο αυτόνομα και πιστεύουν πολύ περισσότερο στον εαυτό τους. Βλέποντάς το αυτό, κάποιοι γονείς δίνουν περισσότερες ελευθερίες στα παιδιά τους, ακόμα κι αν εκείνα δεν είναι ικανά να τις διαχειριστούν ακόμα. Το στάδιο της μέσης εφηβείας, όπως ονομάζει ο Brown την ηλικία των 15 ετών, πρέπει και εκείνο να περιλαμβάνει όρια και κανόνες. Διαφορετικά, η μετάβαση στο επόμενο στάδιο θα γίνει πολύ πιο δύσκολη.
Η συνέχεια της εφηβείας (από 16 ετών)
Στο δεύτερο στάδιο της εφηβείας, μιλάμε πλέον για παιδιά Λυκείου. Σε αυτή την ηλικία, το σύνηθες για τα παιδιά είναι να έχουν σταθερές παρέες και να έχουν κατανοήσει τις ευθύνες που τους αναλογούν. Ταυτόχρονα, έχουν μάθει να ακολουθούν τους κανόνες των γονιών τους ενώ όσο περνάει ο καιρός, γίνονται όλο και πιο αυτόνομα.
Τα παιδιά που δεν αντιμετωπίζουν πρόβλημα είναι συνήθως εκείνα που έχουν ήδη μάθει να σέβονται τα όρια των γονιών τους και να χειρίζονται τις ευθύνες τους ήδη από την αρχή της εφηβείας. Στην αντίθετη περίπτωση, θα δυσκολευτούν πάρα πολύ να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα της ηλικίας. Αν προσθέσουμε και το άγχος για το μέλλον τους, που ξεκινά με το Λύκειο, τα 3 αυτά χρόνια δεν είναι και η πιο εύκολη περίοδος της ζωής τους…
Οδηγίες προς τους γονείς
- Χαρείτε την αυτονομία του παιδιού σας.
- Δείξτε ενδιαφέρον για τη ζωή του, για τις φιλίες και για το σχολείο αλλά χωρίς να νιώσει ότι το πιέζετε ή ότι προσπαθείτε να το «ψαρέψετε».
- Περάστε χρόνο μαζί. Ρωτήστε το τι του αρέσει να κάνει και πηγαίνετε μαζί σινεμά ή θέατρο ή οργανώστε κάποια άλλη δραστηριότητα που θα αρέσει και στους δύο.
- Γνωρίστε τους φίλους του. Προσεγγίστε τους και ρωτήστε τους για τα ενδιαφέροντά τους, τη ζωή και το μέλλον τους. Δείξτε τους ότι δεν είστε απέναντί τους και προσπαθήστε να μην γίνετε επικριτικοί. Σε αυτή την ευαίσθητη ηλικία, είναι σημαντικό να κατανοήσετε τον τρόπο σκέψης τους ακόμα κι αν δεν συμφωνείτε μ’ αυτόν.
- Στηρίξτε το παιδί στον δύσκολο αγώνα που θα δώσει στο Λύκειο χωρίς όμως να το πιέζετε.
- Ρωτήστε το τι θέλει να κάνει στο μέλλον ή βοηθήστε το να ανακαλύψει την κλίση του. Αφού μιλήσετε διεξοδικά για το τι θέλει, εξετάστε όλες τις επιλογές του.
Η αρχή της ενηλικίωσης (από 18 ετών)
Το στάδιο αυτό αναφέρεται στις ηλικίες 18-24 και πρόκειται ουσιαστικά για τη νεαρή ενηλικίωση. Ακόμα κι αν τα παιδιά έχουν κλείσει τα 18 και έχουν γίνει τυπικά ενήλικες, συνεχίζουν να εξελίσσονται και να μεγαλώνουν και οι γονείς τους παίζουν ακόμα ενεργό ρόλο στη ζωή τους. Μπορεί να σας φαίνεται περίεργο, όμως το τελευταίο στάδιο της εφηβείας θυμίζει πολύ το πρώτο στάδιο γιατί για τα παιδιά αρχίζει μια καινούρια φάση της ζωής τους, με πολλές νέες εμπειρίες. Σε αυτή την ηλικία, αρχίζουν να παίρνουν αποφάσεις για τον εαυτό τους και να γίνονται σχεδόν ανεξάρτητα.
Οδηγίες προς τους γονείς
– Πρέπει να είστε δίπλα τους έτσι ώστε να τα στηρίξετε στα πρώτα αυτόνομα βήματά τους. Παράλληλα, όμως, πρέπει να σιγουρευτείτε ότι η δική σας στήριξη δεν τα κρατάει πίσω αλλά τα βοηθάει να πάνε μπροστά, ενισχύοντας την αυτονομία τους και όχι καταπνίγοντάς την.
