Σκεφτείτε το εξής σενάριο: Επιστρέφετε γεμάτοι κούραση στο σπίτι μετά από μια εξαντλητική μέρα στη δουλειά. Ξαφνικά, σκοντάφτετε πάνω σε ένα παιχνίδι του παιδιού σας που άφησε στη μέση του διαδρόμου, ή το παιδί σας λερώνει το χαλί χύνοντας πάνω το χυμό του. Δεν μπορείτε να το διαχειριστείτε και θυμώνετε με το παιδί σας. Ο γονεϊκός θυμός είναι φυσιολογικό να συμβαίνει μερικές φορές. Όλοι οι γονείς θυμώνουν με τα παιδιά τους.
Συνήθως, οι άνθρωποι ονειρεύονται να γίνουν γονείς έχοντας στο μυαλό εικόνες εξιδανικευμένες και ρομαντικές γεμάτες ευτυχία και θετικά συναισθήματα. Υπάρχουν όμως στιγμές όπου όλοι οι γονείς θυμώνουν πάρα πολύ με τα παιδιά τους. Οι γονείς είναι και αυτοί άνθρωποι. Άνθρωποι με καθημερινές πιέσεις της ζωής: οικονομικές ανησυχίες, ραντεβού στα οποία έχουν αργήσει, πράγματα που έχουν ξεχάσει να κάνουν και η λίστα είναι ατελείωτη. Σε αυτή τη στιγμή πίεσης προσθέστε και ένα παιδί που είναι «άτακτο», ανυπάκουο, πειράζει το μικρό του αδερφάκι ή θυμήθηκε τελευταία στιγμή ότι χρειάζεται κάτι για το σχολείο.
Σε αυτές τις στιγμές που αισθάνεστε πιεσμένοι και θυμωμένοι, είναι σημαντικό να παραμείνετε ψύχραιμοι και να μη «βγάλετε» το θυμό σας πάνω στο παιδί.
Τι προκαλεί θυμό στους γονείς;
Το να είναι κανείς γονιός είναι ένα ταξίδι γεμάτο όμορφες στιγμές που συχνά ανταμείβουν. Δεν είναι όμως πάντα εύκολο. Ο θυμός αποτελείται από ένα μείγμα συναισθημάτων. Μπορεί να προέρχεται από το γεγονός ότι είστε σε κατάθλιψη, αισθάνεστε ψυχικά αδύναμος, νιώθετε ενοχές, αισθάνεστε απογοήτευση ή από απλή κούραση. Συχνά, ο θυμός μπορεί να έχει τις ρίζες σου σε καταστάσεις εκτός της οικογένειας, όπως για παράδειγμα από προβλήματα στη δουλειά. Μπορείτε να σκεφτείτε και να βρείτε ποια άλλα συναισθήματα είναι αναμεμιγμένα με το θυμό σας. Έτσι, θα κατανοήσετε τι προκαλεί το θυμό και να προσπαθήσετε να κάνετε κάτι γι’ αυτό.
Αν ως γονείς είστε θυμωμένοι πολύ συχνά, ίσως είναι επειδή κάτι δεν παει καλά με τη ζωή σας και όχι επειδή είστε «κακοί» γονείς. Ίσως χρειάζεται να ζητήσετε τη βοήθεια ενός ειδικού για να βρείτε τι πάει στραβά και να το διορθώσετε.
Γιατί οι γονείς θυμώνουν με τα παιδιά τους;
Οι γονείς και τα παιδιά έχουν την ικανότητα να αναστατώνουν ο ένας τον άλλον όσο κανένας άλλος. Αυτό συνεχίζεται και στην ενήλικη ζωή. Τα παιδιά ξέρουν να πατούν τα κουμπιά σας επειδή ακριβώς είναι τα παιδιά σας.
H ψυχαναλύτρια παιδιών Selma Fraiberg, για να περιγράψει το πιο πάνω φαινόμενο, χρησιμοποίησε τον όρο “ghosts in the nursery” (φαντάσματα στο νηπιαγωγείο). Τα παιδιά διεγείρουν τα έντονα συναισθήματα της παιδικής ηλικίας των γονιών τους. Έτσι, συχνά οι γονείς ανταποκρίνονται ασυνείδητα, αναπαριστώντας το παρελθόν από τη δική τους παιδική ηλικία.
Όλα αυτά είναι χρήσιμα, αν παλεύετε να αντιμετωπίσετε το θυμό σας. Μη ξεχνάτε όμως, ότι ως ενήλικες και ως γονείς, οφείλετε να ελέγξετε τον εαυτό σας. Πρέπει να γνωρίζετε ότι ο γονεϊκός θυμός μπορεί να κάνει κακό στα παιδιά.
Πώς να διαχειριστούν οι γονείς το θυμό τους;
1. Αποφύγετε τη σωματική βία
Σύμφωνα με το Journal of Psychopathology (2007) το 85% των ενηλίκων έχουν χαστουκιθεί ή κτυπηθεί από τους γονείς τους. Το ξύλο ΔΕΝ βγήκε από τον παράδεισο και έχει αρνητική επίδραση στην ανάπτυξη των παιδιών. Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής είναι ενάντια στη σωματική βία ή στη σωματική τιμωρία των παιδιών. Κτυπώντας το παιδί σας μπορεί να σας κάνει να αισθάνεστε καλύτερα μόνο για λίγο. Είναι όμως κακό για το παιδί σας, και λειτουργεί αρνητικά σε ότι άλλο θετικό κάνετε ως γονείς. Κάντε ότι χρειάζεται για να συγκρατήσετε τον εαυτό σας. Φύγετε από το δωμάτιο αν χρειάζεται. Αν δεν μπορείτε να ελέγξετε τον εαυτό σας και κτυπήσετε το παιδί σας, τότε απολογηθείτε αμέσως στο παιδί σας, εξηγώντας πως δεν πρέπει ποτέ να κτυπάμε τους άλλους και αναζητήστε βοήθεια από κάποιον ειδικό.
2. Βάλτε κανόνες και όρια πριν θυμώσετε
Μόλις ξεκινήσετε να θυμώνετε κάντε κάτι. Μη φωνάξετε! Να παρέμβετε θετικά για να προλάβετε αυτό που σας αναστατώνει.
Αν τα παιδιά κάνουν κάτι ενοχλητικό ή επικίνδυνο, σταματήστε οτιδήποτε κάνετε, βάλτε με ψυχραιμία πιο ξεκάθαρα όρια και κανόνες και καθοδηγήστε τους έτσι ώστε να μη βγει η κατάσταση και ο θυμός σας εκτός ελέγχου.
Αν η πηγή του θυμού προέρχεται από εσάς, και είστε ευερέθιστοι επειδή είχατε μια δύσκολη μέρα, μπορεί να βοηθήσει αν το εξηγήσετε αυτό στα παιδιά σας έτσι ώστε να προσέξουν περισσότερο τη συμπεριφορά που σας ενοχλεί.
3. Κάντε μια λίστα με αποδεκτούς τρόπους διαχείρισης θυμού
Κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός και απελευθερώνει ή κατευνάζει την ένταση που αισθάνεται με διαφορετικό τρόπο. Σταματήστε, πάρτε μια βαθιά ανάσα και υπενθυμίστε στον εαυτό σας ότι δεν συμβαίνει κάτι κρίσιμο ή επείγον. Διώξτε την ένταση τινάζοντας τα χέρια σας, και πάρτε μερικές ακόμα βαθιές αναπνοές.
Μπορείτε να βρείτε κάτι που θα σας κάνει να γελάσετε. Το γέλιο βοηθά και απελευθερώνει την ένταση μετατοπίζοντας τη διάθεσή μας. Το χαμόγελο δίνει το μήνυμα στο νευρικό σύστημα ότι δεν είναι επείγουσα η κατάσταση και ξεκινά να σας ηρεμεί.
Αν θέλετε να απελευθερώσετε το θυμό σας με κάποιο σωματικό τρόπο, μπορείτε να βάλετε μουσική και να χορέψετε, ή να πάτε για γρήγορο περπάτημα.
Αναπνεύστε βαθιά, ελάτε σε επαφή με τον εαυτό σας και παρατηρήστε το θυμό σας. Τι κρύβεται πίσω από το θυμό; Φόβος; Θλίψη; Απογοήτευση;
4. Περιμένετε πριν πειθαρχήσετε το παιδί σας
Μην προσπαθήσετε να πειθαρχήσετε το παιδί σας ενώ είστε θυμωμένοι. Δώστε χρόνο στον εαυτό σας να ηρεμήσει πρώτα, κι έπειτα κάντε μια εποικοδομητική συζήτηση με το παιδί σας θέτοντας σταθερά όρια. Μέχρι να ηρεμήσετε μπορείτε να κάνετε ένα σχόλιο εκφράζοντας τη δυσαρέσκειά σας με αυτό που έχει συμβεί, λέγοντας ότι θα κάνετε μια πολύ σοβαρή συζήτηση αργότερα.
5. Αποφύγετε τις απειλές
Αν απειλήσετε το παιδί σας ενώ είστε θυμωμένοι, τότε το πιο πιθανό οι απειλές σας να μην είναι λογικές. Έτσι, υπάρχουν πολλές πιθανότητες να μην τις τηρήσετε κιόλας. Οι απειλές είναι αποτελεσματικές μόνο αν είστε διατεθημένοι να τις ακολουθήσετε.
Καλύτερα πείτε στο παιδί σας ότι θα σκεφτείτε σοβαρά τι συνέπειες θα έχει η πράξη που έχει κάνει και η καταπάτηση των κανόνων. Η αναμονή και μόνο θα είναι χειρότερη «τιμωρία» από τις απειλές που μάλλον δεν θα πραγματοποιήσετε.
6. Προσέξτε τον τόνο της φωνής σας και τις λέξεις που χρησιμοποιείτε
Έχουμε τη δύναμη να αναστατώνουμε ή να ηρεμούμε τον εαυτό μας και αυτόν που μας ακούει, ανάλογα με τη χροιά της φωνής μας και τις λέξεις που θα χρησιμοποιήσουμε. Θυμηθείτε ότι ως γονιός, είστε το πρότυπο για το παιδί σας. Μιλήστε ήρεμα, χωρίς απειλές, χωρίς λέξεις βεβαρημένες συναισθηματικά και χωρίς βρισιές προς το παιδί σας.
7. Αν παλεύετε συχνά με τον θυμό σας, ζητήστε βοήθεια
Δεν είναι ντροπή να ζητήσετε βοήθεια. Αν δεν μπορείτε να ελέγξετε τον εαυτό σας και συχνά δυσκολεύεστε να ρυθμίσετε το θυμό σας, τότε ζητήστε συμβουλευτική από κάποιον ψυχολόγο. Ευθύνη κάθε γονιού είναι η αποφυγή οποιασδήποτε ψυχολογικής και σωματικής βίας προς τα παιδιά του.
Κλείνοντας, είναι χρήσιμο να θυμάστε τη συμβουλή του Τζέφερσον: «Όταν είσαι θυμωμένος, μέτρα μέχρι το 10 προτού μιλήσεις. Όταν είσαι πολύ θυμωμένος, μέτρα μέχρι το 100».
