Τι συμβολίζει το παραμύθι «Η ωραία κοιμωμένη»;

Η ψυχαναλυτική ερμηνεία του γνωστού παραμυθιού

Του Θοδωρή Δασκαλάπουλου, Ψυχιάτρου 

Με την ιστορία της ωραίας κοιμωμένης, η έμφαση δίνεται στη σεξουαλική ωρίμανση και τις συνέπειές της.

Ο χαρακτήρας της ωραίας κοιμωμένης βρίσκεται υπό μια κατάρα που προφητεύει ότι θα τσιμπήσει το δάχτυλό της στο δέκατο πέμπτο έτος της ηλικίας της και θα πέσει νεκρή. Η καλή νεράιδα μετατρέπει το θάνατο σε 100 χρόνια ύπνο. Την ημέρα των γενεθλίων της, τσιμπάει (προσέξτε ότι prick σημαίνει και πέος στην αγγλική αργκώ) το δάχτυλό της με ένα αδράχτι, και πέφτει σε βαθύ ύπνο, μαζί με το υπόλοιπο βασίλειο.

Η σημασία της ηλικίας των δεκαπέντε ετών, δείχνει ότι αυτό είναι το σημείο της σεξουαλικής ωρίμανσης, όπως και με την Κοκκινοσκουφίτσα.

Όταν τσιμπάει το δάχτυλό της, τρέχει αίμα, προφανώς ένα σημάδι για την έναρξη της εμμήνου ρύσης και την ανάπτυξη της γυναικείας φύσης.

Η ειδική αναφορά στο δάχτυλο, εμπεριέχει το συμβολισμό για τις πρώτες αυνανιστικές αφυπνίσεις.

Το ζήτημα της διαφοράς μεταξύ σωματικής και ψυχολογικής ωρίμανσης τονίζεται από την ανάπτυξη του πυκνού άλσους γύρω από τον πύργο όπου κοιμάται.

Η κοπέλα μπορεί να είναι σωματικά σε θέση να κάνει σεξ και παιδιά, ωστόσο, ότι δεν είναι έτοιμη ψυχικά και ως εκ τούτου δεν υπάρχει ανάγκη γι “αυτήν να είναι σεξουαλικά ενεργή.

Το άλσος αναπτύσσεται γύρω από τον πύργο για να εμποδίσει την επέλαση των ανδρών, αυτό είναι η προστασία της.

Πολλοί μνηστήρες έρχονται και να προσπαθούν να την ξυπνήσουν, αλλά μπλέκουν στα αγκάθια του άλσους και δεν φτάνουν σε αυτήν.

Το σύμβολο του πύργου αποτελεί ένα φαλλικό σύμβολο, είναι εγκλωβισμένη στην ιδέα του πέους, με αποτέλεσμα να παρασύρει τους άνδρες να προσπαθούν να την φλερτάρουν, άδικα όμως όπως προκύπτει.

Ωστόσο, όταν εμφανίζεται ο Πρίγκιπας, ο κατάλληλος άντρας αν θέλετε, τα αγκάθια αντικαθίστανται από τα λουλούδια που κινούνται μακριά ώστε να δημιουργηθεί ένα σαφές και ανεμπόδιστο μονοπάτι έως την κοιμισμένη κόρη.

Ως εκ τούτου, τον έχει ήδη αποδεχτεί ως ερωτικό σύντροφο και έχει συμφιλιωθεί πλέον με τη σεξουαλική ωριμότητά της.

Το φιλί είναι πλέον αυτό που διεγείρει τον ερωτικό πόθο, ενώ οι απαγορευμένες αναζητήσεις με το δάκτυλο ανήκουν στο εφηβικό παρελθόν.

Ο φαλλικός συμβολισμός που περιλαμβάνεται στο παραμύθι παρατηρείται επίσης στο αδράχτι κατά την οποίο τσιμπά το δάχτυλό της.

Ο Βασιλιάς (ο πατέρας φυσιολογικά βιώνεται ενδοψυχικά σαν βασιλιάς σε κάθε μικρή κόρη), διέταξε στην αρχή να καούν αμέσως όλοι οι αργαλειοί και τα αδράχτια από το κάστρο, για το φόβο ότι θα χάσει την κόρη του.

 Ο προστατευτικός πατέρας είναι έτσι βέβαιος ότι δεν θα υπάρξει πρώιμη μύηση στην σεξουαλικότητα της κόρης του!

Ο προστατευτικός γονέας κάνει αυτό που πιστεύει ότι είναι το καλύτερο πράγμα, ωστόσο έτσι μπορεί να προκαλέσει την περιέργεια και τελικά την πιθανή βλάβη.

Η μεγάλη διάρκεια των 100 ετών ύπνου, εισάγει την έννοια της αναμονής για την σεξουαλική ωρίμανση και το παιδί αντιλαμβάνεται ότι ως έφηβος ίσως περάσει μια ανενεργό φάση, που θα του φανεί …αιώνας.

Μαθαίνει όμως ότι τα πράγματα εξακολουθούν να εξελίσσονται, ακόμη και στην περίοδος ηρεμίας και στο τέλος τα πράγματα θα αλλάξουν.

Η ψυχανάλυση αποδίδει σημαντική αξία στην διαμόρφωση της έννοιας του χρόνου στα διάφορα στάδια της ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης του ατόμου, από τη γέννηση και την κατάκτηση της σταθερότητας του αντικειμένου μέχρι και τη φάση της ανάπτυξης της ταυτότητας και της αυτονομίας. Η περίοδος επώασης της σεξουαλικότητας έχει αρχή και σαφές τέλος. Η εφηβική απόσυρση είναι η αναγκαία προϋπόθεση για την διαμόρφωση της ώριμης libido.

Αξίζει να προσθέσουμε ότι καθώς η βασιλοπούλα πλησιάζει στο μοιραίο δωμάτιο (με την γριά που γνέθει), πρέπει να ανέβει μια κυκλική σκάλα (climax – κορύφωση – οργασμός) η οποία, όπως και στα όνειρα, αντιπροσωπεύει τη σεξουαλική εμπειρία και τον οργασμό. Αυτά τα περίφημα 8 δευτερόλεπτα που διαρκεί ο ανθρώπινος οργασμός, ανδρικός και γυναικείος, βρίσκονται στο επίκεντρο της ψυχανάλυσης της ωραίας κοιμωμένης. Στην κορυφή της σκάλας βρίσκεται ένα κλειδωμένο δωμάτιο. Το γύρισμα του κλειδιού στην κλειδαριά της πόρτας συμβολίζει τη σεξουαλική πράξη.

Η ιστορία αυτή ίσως να μην φαίνεται να είναι τόσο περίπλοκη και γεμάτη λανθάνον περιεχόμενο όπως στο παραμύθι της Κοκκινοσκουφίτσας, αλλά παρόλα αυτά έχει έναν σαφή σκοπό.

Το θέμα είναι εμφανές περισσότερο στο γεγονός ότι η ωρίμανση με τη φυσική έννοια δεν είναι πάντα ένα σημάδι της ψυχολογικής ετοιμότητας.

Η κοινωνία αποδίδει συχνά πίεση στα άτομα να κάνουν σεξ όταν φθάσουν στην ηλικία της ωριμότητας. Ωστόσο, οι άνθρωποι δεν είναι πάντα έτοιμοι για σεξ ταυτόχρονα.

Μερικές γυναίκες μπορεί να επιθυμούν να κάνουν σεξ από τη στιγμή που είναι σωματικά αρκετά ώριμες, ενώ άλλες θέλουν να περιμένουν και να κρατήσουν τους άνδρες «στα ανοιχτά» του κόλπου, μέχρι να αισθανθούν ότι είναι έτοιμες, όπως ο χαρακτήρας της ωραίας κοιμωμένης.

Ειρήσθω εν παρόδω ότι η αφομοίωση αυτού του παραμυθιού, δεν αποβαίνει πάντα η αναμενόμενη. Σε ορισμένα άτομα, η καθήλωση της libido στην άνευ όρων παράδοση του ερωτικού αντικειμένου κατά τη φάση του ύπνου, παίρνει διαστάσεις παραφιλίας. Είναι γνωστή αν και όχι ιδιαίτερα συχνή η σεξουαλική διαστροφή γνωστή με τον ίδιο όρο: «Σύνδρομο της ωραίας κοιμωμένης«.

Η ψυχανάλυση στις περιπτώσεις αυτές είναι η μόνη λύση επούλωσης των ρηγμάτων της σεξουαλικής ασφάλειας. Υπάρχουν και οι σπάνιες περιπτώσεις που όταν καταργηθεί η λογική επεξεργασία λόγω βλάβης ή τραυματισμού του κροταφικού λοβού, εμφανίζεται πάλι αυτή η σεξουαλική διαστροφή.

Η συγγένεια του ύπνου με το θάνατο, οδηγεί επίσης κάποια άτομα σε μια αυτοκτονικού τύπου συμπεριφορά που μιμείται το παραμύθι της ωραίας κοιμωμένης.

Σχετική Βιβλιογραφία

Bettelheim, Bruno. (1976), The Uses of Enchantment: The Meaning and Importance of Fairy Tales. Knopf, New York.

Fromm, Erich. (1951), The forgotten language: An introduction to the understanding of dreams, fairy tales, and myths. Rinehart, New York.

Babow I, Rowe R. A suicidal adolescent’s sleeping beauty syndrome: cessation orientations toward dying, sleep, and drugs. Adolescence. 1990;25(100):791-8.

Πηγή