Υπάρχουν εικόνες που αρκεί να τις κοιτάξεις μόνο για μια στιγμή.
Αμέσως εκσφενδονίζονται από το χαρτί στο μυαλό, μένουν εκεί και επανέρχονται ξανά και ξανά. Δεν υπάρχει άνθρωπος που τις βλέπει και μετά «σβήνονται» από το μυαλό του. Ακόμα και στην εποχή που όλοι καταναλώνουμε καθημερινά έναν πρωτοφανή όγκο δεδομένων, πληροφοριών και, φυσικά, εικόνων.
Ίσως αυτές οι εικόνες «κατασκηνώνουν» στη μνήμη γιατί έχουν κάτι «λάθος», κάτι που σε κανέναν δεν μοιάζει φυσιολογικό, που κάποιος πρέπει να διορθώσει. Μια τέτοια είναι η τραγική εικόνα του μικρού πρόσφυγα Αϊλάν Κουρντί αλλά και η ασπρόμαυρη φωτογραφία με το «κορίτσι της ναπάλμ» από τον πόλεμο του Βιετνάμ καθώς και η άλλη, με το μικρό ετοιμοθάνατο αγόρι και τον γύπα στο Σουδάν.
Αυτές είναι μόνο μερικές από τις εικόνες που είναι τόσο «λάθος» ώστε μοιάζουν να ζητούν από κάποιον να τις αλλάξει, να τις αποσυνδέσει από τα επίθετα με τα οποία συνηθίσαμε να τις φορτώνουμε: «συγκλονιστικό», «τραγικό», «απάνθρωπο».
O 34χρονος Γκουντούζ Αγκάγιεβ (Gunduz Aghayev) από το Αζερμπαϊτζάν είναι καλλιτέχνης. Σε ένα από τα πρότζεκτ του επιχειρεί να περάσει ένα ισχυρό αντιπολεμικό μήνυμα σχεδιάζοντας από την αρχή ιστορικές φωτογραφίες παιδιών. Ενα πρότζεκτ αφιερωμένο στην παιδική αθωότητα με τον τίτλο «Φαντάσου». Ο ίδιος δήλωσε: «Ας κάνουμε τον κόσμο τόσο τέλειο όπως τα παιδιά, για τα παιδιά».
1. «Το κορίτσι της ναπάλμ»
Ένα κορίτσι τρέχει γυμνό δίπλα από άλλα παιδιά και στρατιώτες. Είναι 8 Ιουνίου του 1972 στην πόλη Τρανγκ Μπανγκ του Βιετνάμ. Την φωτογραφία τράβηξε ο Νικ Ουτ για το Associated Press την ώρα που η μικρή έτρεχε ουρλιάζοντας από τον πόνο. Το χωριό του κοριτσιού είχε ισοπεδωθεί από (αμερικανικές) βόμβες ναπάλμ. Η φωτογραφία έκανε το γύρο του κόσμου και αποτέλεσε σύμβολο στις διαμαρτυρίες κατά του πολέμου. Αργότερα ο φωτογράφος κέρδισε και το βραβείο Πούλιτζερ.
Μετά την συμβολή του καλλιτέχνη, η ιστορική φωτογραφία απέκτησε χρώμα, παιδικά χαμόγελα και ένα ισχυρό αντιπολεμικό μήνυμα.
2. Το αγόρι και ο γύπας
Ο Κέβιν Κάρτερ αποτύπωσε σε μία εικόνα την απόλυτη φρίκη. Σουδάν, 1993. Ενα παιδάκι προσπαθεί, σχεδόν έρποντας, να φτάσει στο σημείο όπου άνθρωποι της UNICEF μοιράζουν φαγητό. Πίσω του, στα 2-3 μέτρα, ένας γύπας καραδοκεί.. Ο νοτιοαφρικάνος φωτογράφος κέρδισε το βραβείο Πούλιτζερ λίγο πριν αυτοκτονήσει «στοιχειωμένος» από τις εικόνες που ο ίδιος αποτύπωσε στο Νότιο Σουδάν.
Ο Αγκάγιεβ αφαιρεί από την ιστορική εικόνα τη θλίψη και την οσμή του θανάτου. Το αποστεωμένο αγόρι σηκώνεται και χαμογελά αγκαλιασμένο με το όρνεο.
3. Το αγόρι από το Ναγκασάκι
Ενα αγόρι στέκεται όρθιο, έχοντας κάνει το καθήκον του, κουβαλώντας το νεκρό αδελφό του σε ένα σημείο αποτέφρωσης. Στέκεται σε στάση προσοχής με σφιγμένα τα χείλη. O Joe O’Donnell, ο άνθρωπος που τράβηξε αυτή τη φωτογραφία στο Ναγκασάκι, εστάλη από τον στρατό των ΗΠΑ για να τεκμηριώσει τη ζημιά που προκλήθηκε στην Ιαπωνία από τις αεροπορικές επιδρομές. Κατά τη διάρκεια των επόμενων επτά μηνών, αρχής γενομένης το Σεπτέμβριο του 1945 ταξίδεψε σε όλη τη Δυτική Ιαπωνία καταγράφοντας την καταστροφή, αποκαλύπτοντας τα δεινά των θυμάτων βόμβας συμπεριλαμβανομένων των νεκρών, των τραυματιών, των αστέγων και των ορφανών.
Η εικόνα αλλάζει και τα μικρότερο αγόρι παίζει στην πλάτη του αδερφού του. Πίσω, το αμερικανικό βομβαρδιστικό που έριξε τη βόμβα
4. Τα παιδιά του Βιετνάμ
Άλλη μία φωτογραφία από τον πόλεμο του Βιετνάμ. Ένας στρατιώτης απομακρύνει μικρά παιδιά από τις εκρήξεις.
Ο αζέρος καλλιτέχνης μετατρέπει τους στρατιώτες σε σούπερ ήρωες που σώζουν τα παιδιά σε μία εικόνα βγαλμένη από τις ταινίες που απολαμβάνει κάθε παιδί.
5. Ο μικρός Αϊλάν
Η εικόνα του νεκρού μικρού πρόσφυγα από τη Συρία συγκλόνισε τον κόσμο. Ο 3χρονος Αϊλάν έγινε σύμβολο της προσφυγικής κρίσης και η ιστορία του επιτείνει την πίεση προς τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να σταθούν αντάξιες της Ιστορίας.
Ο Αϊλάν στην ζωγραφιά του καλλιτέχνη, παίζει χαμογελαστός με την άμμο στην ίδια παραλία.
6. Τα παιδιά μπροστά στα συντρίμμια
Τρία παιδιά κοιτάζουν το γκρεμισμένο από τους βομβαρδισμούς σπίτι τους στη Γερμανία, στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο
Τα ίδια παιδιά δείχνουν προς τα συντρίμμια. Από το ασπρόμαυρο σκηνικό όμως αναδύεται ένα πολύχρωμο κτίριο, βγαλμένο από παιδικό παραμύθι.
7. Το μικρό αγόρι με το πορτρέτο του πατέρα του
Ο γιος του δολοφονημένου δημοσιογράφου Ελμάρ Χουσεϊνοφ από το Αζερμπαϊτζάν αγκαλιάζει και φιλάει το πορτρέτο του νεκρού πατέρα του.
Στην άλλη, καλύτερη εκδοχή, πατέρας και γιος είναι αγκαλιασμένοι και απολαμβάνουν τις δικές τους στιγμές
8. Τα νεαρά κορίτσια με τους συζύγους τους
Μία εικόνα που προκαλεί θλίψη. Η Tεχάνι (με το κόκκινο φόρεμα) θυμάται τις πρώτες ημέρες του γάμου της με τον Ματζέντ, όταν εκείνη ήταν 6 ετών κι εκείνος 25. «Οποτε τον έβλεπα, κρυβόμουν. Σιχαινόμουν να τον βλέπω» είχε δηλώσει η ίδια. Η άλλη κοπέλα στη φωτογραφία είναι η παλιά συμμαθήτριά της, η Γκάντα, που επίσης παντρεύτηκε σε παιδική ηλικία. Και τα δύο κορίτσια κατοικούν στην Υεμένη.
Στην επεξεργασμένη εικόνα του Αγκάγιεβ, οι σύζυγοι των κοριτσιών έχουν μετατραπεί σε σκιάχτρα. Η εκδίκηση του θηλυκού
9. O εβραίος γιατρός και τα παιδιά
Ο Γιάνους Κόρτσακ ήταν πολωνός παιδίατρος, παιδαγωγός, συγγραφέας, δημοσιογράφος, κοινωνικός ακτιβιστής και αξιωματικός του πολωνικού στρατού. Στις αρχές του 20ου αιώνα ίδρυσε το ορφανοτροφείο «Σπίτι του ορφανού» (Dom Sierot) στη Βαρσοβία το οποίο στέγαζε ορφανά και εγκαταλειμμένα Εβραιόπουλα. Λίγο πριν οι ναζί φτάσουν στο ορφανοτροφείο, είχε την ευκαιρία να φύγει για να σωθεί, όμως αρνήθηκε να εγκαταλείψει «τα παιδιά» του και μπήκε μαζί τους στα τρένα του θανάτου.
Ο Γιάνους Κόρτσακ μετατρέπεται σε ξεναγό που μαζί με τα παιδιά «χαζεύουν» σε ένα μουσείο όπου ένα πορτρέτο του Χίτλερ δεν απειλεί κανέναν..
