“Τα παλιά χρόνια τα παιδιά τα κρατούσανε. Σήμερα μπορείς να κάνεις έκτρωση!”, μου είπε με απόλυτη φυσικότητα ο πατέρας μου όταν έμαθε πως είμαι έγκυος. Η ιστορία της 17χρονης, τότε, Δήμητρας και του 25χρονου Ηλία μοιάζει με σενάριο ασπρόμαυρης ελληνικής ταινίας άλλων εποχών. Ο παιδικός έρωτας που κράτησε, το αγόρι που οι γονείς του κοριτσιού ποτέ δεν αποδέχτηκαν, μια απρογραμμάτιστη εγκυμοσύνη, η οικογενειακή ρήξη. “Το εξομολογήθηκα στην μητέρα μου κι εκείνη υποσχέθηκε πως θα το κρατήσει μυστικό. Δεν το έκανε όμως. Το βράδυ που ο πατέρας μου το έμαθε, με ξύπνησε με ένα ποτήρι κρύο νερό στο πρόσωπο. Ήταν έξαλλος μαζί μου, φώναζε, έβριζε τον σύντροφο μου, ήταν αποφασισμένος ότι πρέπει να κάνω έκτρωση. Όταν ηρέμησαν λίγο τα πνεύματα και με κάλεσε στο γραφείο του να μιλήσουμε πιο ήρεμα, βρήκα την ευκαιρία να πάρω τηλέφωνο τον Ηλία και το έσκασα από το σπίτι. Δεν ήθελα να με αναγκάσουν να κάνω έκτρωση. Είχαμε αποφασίσει ότι το παιδί θα το κρατήσουμε ό,τι και να γίνει”. Η συνέχεια δόθηκε στην Εισαγγελία Ανηλίκων. Η Δήμητρα προκειμένου να ‘προστατεύσει’ την εγκυμοσύνη της υπέβαλε αίτημα να γίνουν συστάσεις προς τους γονείς της, ενώ οι γονείς της βρέθηκαν ένα βήμα πριν την κατάθεση μήνυσης προς στον Ηλία, την οποία τελικά απέσυραν, αφού αυτό θα σήμαινε ότι το νεαρό κορίτσι θα έπρεπε να οδηγηθεί σε Ίδρυμα Προστασίας Ανηλίκων.
Ο σύλλογος ‘Αγκαλιά’ αντικαθιστά το κράτος πρόνοιας
Η Δήμητρα και ο Ηλίας αντιμετώπισαν τεράστιες δυσκολίες αφού εκτός από την απόρριψη δεν υπήρχε καμία δυνατότητα οικονομικής υποστήριξης από το οικογενειακό τους περιβάλλον. Φιλοξενούμενοι σε σπίτια φίλων, η Δήμητρα κατόρθωσε να συνεχίσει την Γ’ Λυκείου και να δώσει πανελλήνιες, ενώ ο Ηλίας έβρισκε περιστασιακές δουλειές. Το ζευγάρι απευθύνθηκε στον σύλλογο προστασίας αγέννητου παιδιού “Αγκαλιά”, μια οργάνωση με θρησκευτικές ρίζες, που αναλαμβάνει την υποστήριξη ζευγαριών που βρίσκονται μπροστά στο δίλημμα της άμβλωσης και αποτελεί κοινό μυστικό στους κύκλους της κοινωνικής πρόνοιας ότι αντικαθιστά τις ανύπαρκτες κρατικές δομές διαχείρισης και υποστήριξης. “Εμείς είμαστε υπέρ της ζωής, όχι κατά της άμβλωσης. Δεν μπορούμε να συμβουλέψουμε ένα ζευγάρι ποια απόφαση θα πάρει, όμως μπορούμε να βοηθήσουμε πρακτικά, οικονομικά και ψυχολογικά ένα ζευγάρι να κρατήσει το παιδί, ακόμα κι αν είναι ανήλικοι – εφόσον υπάρχει συναίνεση των γονιών”, μου λέει η κοινωνική λειτουργός της Αγκαλιάς Ευτυχία Σιούλη.
Το νεαρό ζευγάρι μαζί με την έξι μηνών κόρη τους συναντάμε στο διαμέρισμα που τους έχει παραχωρήσει τους τελευταίους μήνες ο Σύλλογος στους Αμπελόκηπους. Και η αλήθεια είναι ότι δεν τα έχουν καταφέρει καθόλου άσχημα. Η Δήμητρα, παρότι μόλις είχε γεννήσει, κατόρθωσε να περάσει στο Παιδαγωγικό Πατρών, ενώ ο Ηλίας επέστρεψε στο νυχτερινό σχολείο για να πάρει το απολυτήριο λυκείου, συνεχίζοντας παράλληλα να αναζητά περιστασιακές δουλειές. “Ήμασταν ανώριμοι. Νομίζαμε ότι δεν θα συμβεί σε εμάς. Όταν όμως συνέβη δεν το βάλαμε κάτω. Το να σκοτώσεις ένα παιδί απλά επειδή ήταν ‘ατύχημα’, δεν νομίζω ότι αποτελεί εξέλιξη της κοινωνίας”, μου λέει ο Ηλίας.
Και η ανεμελιά, τα όνειρα, ο ρομαντισμός της πρώτης σχέσης; Χάθηκαν; ρωτάω την 18χρονη σήμερα Δήμητρα που την βλέπω να κρατά το μωρό στα χέρια της με ευχέρεια έμπειρης μητέρας. “Δεν απομακρύνθηκα από τις επιθυμίες μου. Δεν ήταν πως ήθελα να κάνω καριέρα, να βγαίνω στα κλαμπ και να είμαι ανέμελη όπως το εννοείς εσύ. Δεν ζηλεύω τους συνομηλίκους μου γιατί αργά ή γρήγορα θα βρεθούν στην θέση μου. Κι αν θα έπρεπε να περιμένω να βρω την σούπερ δουλειά, το τέλειο σπίτι και δεν ξέρω τι άλλο για να κάνω ένα παιδί, μπορεί να μην το έκανα και ποτέ. Εγώ ήθελα να κάνω παιδί. Απλά ήρθε πιο νωρίς από ότι περίμενα”, μου απαντά. Το μόνο μελανό σημείο στο γεμάτο δύναμη και αισιοδοξία ζευγάρι που γνωρίζω είναι η μεταγραφή της Δήμητρας στην Αθήνα προκειμένου να ξεκινήσει τις σπουδές της, αφού θα χρειαστεί προσωπικές επαφές στο Υπουργείο Παιδείας, καθώς ο νόμος δεν προβλέπει την μεταγραφή φοιτητών που έχουν παιδιά στην πόλη παραμονής τους.
Ταμπού η σεξουαλική αγωγή
Η περίπτωση της Δήμητρας και του Ηλία δεν είναι ο κανόνας σήμερα. Οι έφηβοι γονείς έχουν μειωθεί σύμφωνα με την εμπειρία των καθηγητών μαιευτικής και γυναικολογίας που μιλήσαμε. Επίσημα στατιστικά στοιχεία για το σύνολο της χώρας δεν υπάρχουν. Άλλωστε στην πραγματικότητα μιλάμε για έφηβες που επιλέγουν την έκτρωση ή την συνέχιση της κύησης, αφού ως επί το πλείστων τα αγόρια εξαφανίζονται, επιβεβαιώνει ο καθηγητής μαιευτικής και γυναικολογίας του Πανεπιστήμιου Αθηνών Ευθύμιος Δεληγεώρογλου. “Το μόνο σίγουρο είναι ότι για τη νεαρή γυναίκα, όποια απόφαση και να πάρει, οι ψυχολογικές επιπτώσεις και ο κοινωνικός στιγματισμός είναι αναπόφευκτος”, μου λέει ο ίδιος. “Αυτή είναι άλλωστε η συνέχεια του ελληνικού μοντέλου σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης όπου το αγόρι καθοδηγείται νωρίς από τον πατέρα στην πρώτη του σεξουαλική εμπειρία και το κορίτσι αποτρέπεται με εύκολες ρήσεις: ‘δεν είναι για εσένα αυτά’. Οι προφυλάξεις και οι κίνδυνοι συνεχίζουν να είναι θέματα που δεν ξέρουν πως να θίξουν οι γονείς”.
Το θετικό νέο είναι ότι λόγω του φόβου του AIDS, αλλά και της μετάδοσης του ιού των ανθρώπινων κονδυλωμάτων, που είναι ευρέως γνωστά, τα νέα παιδιά φαίνεται να προφυλάσσονται περισσότερο κατά την σεξουαλική επαφή. Ο καθηγητής Γεώργιος Κρεατσάς, διευθυντής Β’ Μαιευτικής και Γυναικολογικής κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο «Αρεταίειο» Νοσοκομείο, όπου λειτουργεί το διεθνώς αναγνωρισμένο πρότυπο Τμήμα παιδικής- εφηβικής γυναικολογίας επιβεβαιώνει ότι η ενημέρωση των νέων έχει βελτιωθεί, αν και συνεχίζουμε να υστερούμε στην πρόληψη.
Η σεξουαλική αγωγή ως μέρος της σχολικής εκπαίδευσης αποτελεί ακόμα και σήμερα ταμπού. Το Υπουργείο Παιδείας δεν έχει κατορθώσει να την εντάξει στο σχολικό ωρολόγιο πρόγραμμα. Το μοναδικό βήμα που έχει γίνει είναι οι Σχολές Γονέων στις οποίες οι γονείς ‘εκπαιδεύονται’ για την σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους. Όσον αφορά στα ίδια τα παιδιά, η ενημέρωση συνεχίζει να εναπόκειται στους συλλόγους γονέων που επιλέγουν να καλέσουν ειδικούς για να μιλήσουν στο σχολείο. “Στις ημερίδες ενημέρωσης, τα παιδιά δεν μας αφήνουν να φύγουμε. Διψάνε για απαντήσεις! Πρέπει να τους την δώσουμε!”, τονίζει ο καθηγητής Ε.Δεληγεώρογλου.
Φωτογραφίες: Αλεξία Τσαγκάρη
