Σε κοινωνική «επιδημία» τείνει να εξελιχθεί το φαινόμενο του γάμου ανηλίκων στην Φινλανδία, πρακτική η οποία έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από διεθνείς οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένης της UNICEF, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι αυτό θα μπορούσε να προωθήσει την εμπορία ανθρώπων και τον αναγκαστικό γάμο.
Ελλείψει επίσημων στατιστικών στοιχείων, οι διεθνείς οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων εκτιμούν ότι περίπου 30 γάμοι παιδιών συνάπτονται στη Φινλανδία κάθε χρόνο. Οι υπερβολικά απλουστευμένες διαδικασίες, που απαιτούν μόνο υπογραφή και «εύλογο» κίνητρο, περικλείουν τον κίνδυνο της εμπορίας ανθρώπων και καταναγκαστικών γάμων, υποστηρίζουν οι οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η Inka Hetemäki του φινλανδικού παραρτήματος της UNICEF χαρακτήρισε την πιθανότητα αυτή «πολύ ανησυχητική». «Δεν συναντάτε καν το παιδί, καθώς η γραπτή αίτηση είναι επαρκής» δήλωσε στο φινλανδικό ραδιόφωνο. Επισημαίνοντας ότι, με αυτόν τον τρόπο, παραβιάζεται η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού, σύμφωνα με την οποία, το παιδί πρέπει πάντα να ακούγεται για θέματα που σχετίζονται με τη ζωή του.
Μεταξύ 1995 και 2014, 1.138 παιδιά παντρεύτηκαν στην Φινλανδία, με τα 1.034 από αυτά να είναι κορίτσια. Τα 27 ήταν μεταξύ 14 και 15 ετών.
Η φινλανδική νομοθεσία θεωρεί παιδί κάθε άνθρωπο κάτω των 18 ετών. Τα παιδιά κάτω των 16 ετών πρέπει να δώσουν συνέντευξη στις κοινωνικές υπηρεσίες, οι οποίες γνωμοδοτούν στο υπουργείο Δικαιοσύνης, που έχει την τελευταία λέξη στην διαδικασία. Σύμφωνα με την νομική σύμβουλο του υπουργείου Δικαιοσύνης, Laura Määttänen, το «πράσινο φως» δίνεται όταν ο γάμος θεωρείται η καλύτερη επιλογή για ένα παιδί. «Για παράδειγμα, εάν ένα μικρό κορίτσι είναι έγκυος, μπορεί να υπάρχουν βάσιμοι λόγοι για να παντρευτεί λόγω προφανών κινδύνων» λέει η Määttänen, χωρίς να αναφέρει ποιοι κίνδυνοι θεωρούνται «προφανείς» σε μια τέτοια περίπτωση.
Νομοθεσία από το 1929
Για την UNICEF, πάντως, αυτή η εξήγηση είναι στην καλύτερη περίπτωση αδύναμη, αφού «ακόμη και η σκέψη ότι παιδιά 14-15 ετών μπορούν να παντρευτούν είναι παράλογη» απαντά η Inka Hetemäki. Η οποία θεωρεί, ότι ο ισχύων σχετικός νόμος του 1929 είναι απελπιστικά ξεπερασμένος.
Σήμερα, αυτοί οι γάμοι θεωρούνται έγκυροι, εκτός αν παραβιάζουν τη βασική αρχή του φινλανδικού νόμου. Η Lisa Grans, διδάκτορας στο διεθνές δίκαιο, συμφωνεί με την πρόταση της UNICEF για παγκόσμια απαγόρευση γάμου για παιδιά ηλικίας 18 ετών και κάτω. Ταυτόχρονα, επεσήμανε έντονες αντιφάσεις στη φινλανδική νομική πρακτική.
«Το 2005, το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο αποφάσισε, ότι οι γάμοι που συνάπτονται στο εξωτερικό, χωρίς κανένα από τα δύο μέρη να είναι κάτω από 16 ετών, δεν θεωρούνται έγκυροι στην Φινλανδία, επειδή παραβιάζονται οι βασικές αρχές του φινλανδικού δικαίου. Την ίδια στιγμή, βλέπουμε το υπουργείο Δικαιοσύνης να επιτρέπει σε 14χρονα και 15χρονα στην Φινλανδία να παντρευτούν» σημειώνει η Lisa Grans.
Επιπλέον, το ίδιο το υπουργείο Δικαιοσύνης παραδέχθηκε σε πολύ πρόσφατη έκθεσή του, τον περασμένο Οκτώβριο, ότι δεν διαθέτει στατιστικά στοιχεία σχετικά με την έκταση των καταναγκαστικών γάμων και την βία που σχετίζεται με αυτούς και γενικά με τον γάμο των παιδιών, παραδεχόμενο και άγνοια για το πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί αυτή η κατάσταση.
Αυτό, εν πολλοίς, συμβαίνει, διότι στην Φινλανδία, οι εξαναγκαστικοί γάμοι δεν ποινικοποιούνται ως τέτοιοι. Μόνο όταν αποτελούν μέρος υπόθεσης εμπορίας ανθρώπων, που είναι συχνά εξαιρετικά δύσκολο να αποδειχθούν.
Η Φινλανδική Ένωση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα πιστεύει επίσης ότι οι αναγκαστικοί γάμοι θα πρέπει να ποινικοποιούνται παρέχοντας παράλληλα επαρκείς κατευθυντήριες γραμμές για την προστασία των θυμάτων. Είναι επίσης υπέρ της άρσης της διάταξης που επιτρέπει το γάμο των ανηλίκων.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Unicef κάθε χρόνο 15 εκατομμύρια κορίτσια σε όλο τον κόσμο αναγκάζονται να παντρευτούν πριν συμπληρώσουν το 18ο έτος της ηλικίας τους, μερικά μάλιστα μπορεί να είναι μόλις 10 χρονών. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με το Άρθρο 1350 του Αστικού Κώδικα, «(…) οι μελλόνυμφοι πρέπει να έχουν συμπληρώσει το δέκατο όγδοο έτος της ηλικίας τους. Το δικαστήριο μπορεί, αφού ακούσει τους μελλονύμφους και τα πρόσωπα που ασκούν την επιμέλεια του ανηλίκου, να επιτρέψει το γάμο και πριν από τη συμπλήρωση αυτής της ηλικίας, αν η τέλεσή του επιβάλλεται από σπουδαίο λόγο».
Ακόμη ένας… «άθλος» της φινλανδικής νομοθεσίας
Θυμίζουμε, ότι η Φινλανδία απασχόλησε τον διεθνή Τύπο πάλι για αρνητικούς λόγους τον περασμένο Αύγουστο, όταν παρά στις συστάσεις του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και τις πιέσεις οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το Φινλανδικό κράτος απέρριψε την αλλαγή του νόμου «Trans Act», που αναγκάζει τους τρανς να στειρώνονται αν επιδιώκουν νομική αναγνώριση αλλαγής φύλου.
