Και τώρα οι τρεις σας (τέσσερίς σας κ.ο.κ.)! Τι ονειρεύεται ο καθένας για τις καλοκαιρινές οικογενειακές διακοπές και πώς μπορούν να συναντηθούν όλες αυτές οι επιθυμίες;
Εκείνη, εκείνος, τα παιδιά και τα όνειρα
Πόσες προσδοκίες, επιθυμίες, προβολές και όνειρα φυλακίζει μέσα του το καλοκαίρι – αυτή η μαγική εποχή που κατά τη διάρκεια του χειμώνα ψήλωσε και φούντωσε και γέμισε στρας και… μεταξωτές κορδέλες; Βέβαια, όταν φτάνει η ώρα και βρισκόμαστε πια στην καρδιά του καλοκαιριού, μια απειλητική σκέψη αρχίζει να τριβελίζει το κεφάλι μας: μήπως όλα όσα ονειρεύομαι είναι φύκια για μεταξωτές κορδέλες; Μήπως χτίζω στην άμμο παλάτια;
Τόσους μήνες τώρα η μαμά φαντασιώνεται ατελείωτες σιέστες, ξεκοκάλισμα περιοδικών και βιβλίων στην παραλία, αστραφτερά κόκκινα νυχάκια στα βότσαλα, παιδιά άκρως συνεργάσιμα σε κατάσταση ζεν στην παραλία, παιδιά πάνοπλα με γνώσεις και ευφυΐα για την επόμενη σχολική χρονιά –«αχ, να έδειχναν και λίγο περισσότερη όρεξη για τις καλοκαιρινές σχολικές ασκήσεις τους»–, σύζυγο γλυκό, μελίρρυτο, όμορφο, έμπλεο ρομαντικής και τρυφερής διάθεσης. Φαντάζεται ξαπλώστρες, από αυτές τις νέες, που έχουν στρωματάκι και μέγεθος κρεβατιού, αστακομακαρονάδες δίπλα στο κύμα κι έναν καλό άνεμο που έχει πάρει για πάντα μαζί του τα προβλήματα με τα χρήματα και τη δουλειά.
Ο μπαμπάς, πάλι, ονειρεύεται ξεκοκάλισμα αθλητικών εφημερίδων στην παραλία, παγωμένες μπίρες κάτω από γιγαντιαίες ομπρέλες και ξαπλώστρες νέου τύπου, με στρώμα σε μέγεθος κρεβατιού, κατάσταση ζεν σε όλη την οικογένεια, σύζυγο ευχαριστημένη που δεν γκρινιάζει, που όλα της αρέσουν, που τον αγαπάει τυφλά, σύζυγο όμορφη ξανά σαν 25 χρόνων, παιδιά τρισευτυχισμένα και γαλήνια στην ακροθαλασσιά, έναν καλό άνεμο που έχει πάρει για πάντα μακριά τα προβλήματα με τη δουλειά και τα λεφτά και όλες τις ματαιώσεις που βιώνει η… κακομαθημένη γενιά του, και φυσικά φίλους που να συνοδεύουν την οικογένεια σε αυτές τις διακοπές για ασταμάτητες συζητήσεις και γέλια.
Και τα παιδιά; Τι φαντάζονται; Εδώ το καλοκαίρι παίρνει πραγματικά τα πιο αστραφτερά του χρώματα! Αστραφτερά, γιατί είναι τα πιο αληθινά… Τα παιδιά φαντάζονται ατέλειωτες ώρες παιχνιδιού δίπλα στο κύμα, φαντάζονται νέους φίλους και, πάνω απ’ όλα, ευχαριστημένους, ήρεμους και αγαπημένους γονείς. Α! Και, μέχρι να φύγουν για τις οικογενειακές διακοπές, επιθυμούν πλήρη απουσία… δημιουργικών δραστηριοτήτων με σκοπό «να μη… λασπώνει το μυαλό τους», όπως λέει και η μαμά. Δεν θέλουν φωτοτυπίες με επαναληπτικές ασκήσεις, ούτε να τρέχουν σε εργαστήρια σε όλη την αθηναϊκή επικράτεια. Θέλουν ώρες… δημιουργικής πλήξης στη βεράντα τρώγοντας καρπούζι με μια μαμά κι έναν μπαμπά που δεν τσακώνονται, θέλουν τη βόλτα στην παιδική χαρά που στερήθηκαν τον χειμώνα. Θέλουν όμορφα διαλεγμένα βιβλία κάτω από ανεμιστήρες οροφής και θέλουν και (ελεγχόμενο) χάζεμα cartoon στην τηλεόραση με ημίκλειστα παντζούρια το μεσημέρι. Θέλουν μαμά ήρεμη, που έχει πετάξει επιτέλους το φορτίο του άγχους που έσερνε τον χειμώνα, μαμά που θυμάται ξανά να τους τραγουδάει και να χαμογελάει αληθινά. Θέλουν μπαμπά που τους παίρνει από το χέρι και τους συστήνει όλα τα άγνωστα πάρκα της πόλης. Και σε ρωτάω; Ποιος είναι τελικά ο ρεαλιστής της παρέας; Ποιος ζητάει τα ευκολότερα, τα πιο ουσιώδη, τα πιο σημαντικά και ποιος είναι ο καλύτερα προσαρμοσμένος στην εποχή;
Η πραγματικότητα συγκρούεται –ευχάριστα– πάνω στο καλοκαίρι
«Το καλοκαίρι εμπεριέχει ένα φαντασιακό σε επίπεδο ενηλίκων κι ένα φαντασιακό σε επίπεδο παιδιού, ανάλογα με την ηλικία», εξηγεί στο Τaλκ η ψυχολόγος και οικογενειακή ψυχοθεραπεύτρια (Bsc-Msc) Μαρία Ε. Ξηρού, συμπληρώνοντας: «Το πώς θα περάσουν τα παιδιά εξαρτάται απόλυτα από το πώς θα περάσουν οι μεγάλοι. Ένα παιδάκι δύο χρόνων δεν γνωρίζει τι είναι οι καλοκαιρινές διακοπές, οπότε αυτό που έχει σημασία για εκείνο είναι να… συναντιέται το φαντασιακό των δύο ενηλίκων, να είναι, με δυο λόγια, καλά μεταξύ τους οι γονείς». Σημαντικός είναι και ο προγραμματισμός – οι οικογενειακές διακοπές τον χρειάζονται. Πρέπει να έχουμε αποφασίσει έγκαιρα το μέρος που θα πάμε, πώς θα μεταφερθούμε εκεί, πόσα λεφτά θα χαλάσουμε, πόσο θα μείνουμε. Επίσης, πρέπει να γνωρίζουμε το εξής: οι οικογενειακές διακοπές υπακούν περισσότερο στις ανάγκες του παιδιού – αυτή είναι η ρεαλιστική πραγματικότητα. Εξ αντικειμένου, δεν μπορούμε να βγούμε μέχρι πολύ αργά ούτε να καθόμαστε στην παραλία ακατάλληλες ώρες. Πρόκειται τελικά για την ίδια τη φύση της οικογένειας και είναι λάθος να πιστεύουμε ότι στις διακοπές με κάποιον μαγικό τρόπο θα την αποφύγουμε.
Το να ακολουθούμε τις ανάγκες των παιδιών μάς βάζει σε διαδικασία προσφοράς και μοιράσματος. Άλλωστε, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι όσο τα παιδιά αυτονομούνται μεγαλώνοντας θα αρχίσουμε κι εμείς να καλύπτουμε σε μεγαλύτερο βαθμό τις ανάγκες μας. Αν όλα αυτά συνεπάγονται μια ματαίωση για τους γονείς; Υπάρχει, ναι, η ματαίωση του ατομικού, προσωπικού κομματιού, αλλά και πάλι η αλήθεια είναι ότι οι ατομικές προσδοκίες δεν έχουν θέση στην παραλία. Δεν μπορείς να ονειρεύεσαι ότι θα χαζεύεις τη θάλασσα χωρίς να κάνεις τίποτα για ώρες. Είναι μέρος του γονικού μας ρόλου αλλά και της ίδιας της ζωής: πάντα κάτι χάνεις και ταυτόχρονα κάτι κερδίζεις. Για να μη μας… καταπλακώνει αυτή η ματαίωση είναι σημαντικό για την ψυχική υγεία του ζευγαριού κάποια στιγμή στις διακοπές οι γονείς να κρατούν έστω και ελάχιστες μέρες για τους δυο τους.
Ο κανόνας όμως είναι ότι πρέπει να είμαστε ρεαλιστές στο τι μπορούμε και τι δεν μπορούμε να κάνουμε στις διακοπές μας και να έχουμε μια ανοιχτή, καλή συνεννόηση όλα τα μέλη της οικογένειας μεταξύ μας. Με τη σειρά της και η προσδοκία τού να αναπληρώσουμε όλον τον χαμένο… χειμωνιάτικο χρόνο με τα παιδιά μας είναι επίσης λανθασμένη, γιατί η πικρή αλήθεια είναι ότι αυτός ο χαμένος χρόνος δεν αναπληρώνεται , χωρίς βέβαια όμως να σημαίνει ότι χάσαμε τον στόχο των διακοπών.
Η παιδική ανάμνηση από το καλοκαίρι έχει να κάνει με το κλίμα μέσα στην οικογένεια, το ότι ήμασταν όλοι μαζί, ότι κάναμε εκδρομές, ότι ήμασταν πιο χαλαροί και δεν είχαμε το δομημένο πρόγραμμα του χειμώνα. Τι… θέλουν λοιπόν οι οικογενειακές διακοπές; Συλλογικότητα, ηρεμία και χαλαρότητα. Το ότι είμαστε μαζί είναι ήδη τόσο σημαντικό. Να πούμε εδώ ότι πρέπει και η οικογένεια, με τη σειρά της, να έχει χρόνο μόνη της, χωρίς ας πούμε τους παππούδες και τις γιαγιάδες. Οι φίλοι, πάλι, ως μέρος της παρέας βοηθάνε στο μοίρασμα των χαλαρών στιγμών και στην αποσυμφόρηση των εντάσεων αλλά και στο αληθινό ζητούμενο των διακοπών: να ξεκουραστούμε και παράλληλα να περάσουμε καλά.
Πάντως, αν υπάρχει οικογενειακή εστία –εκεί όπου κάναμε εμείς διακοπές– είναι καλό για τα παιδιά να μένουν κι αυτά σε επαφή με τις ρίζες μας. Επίσης, εξυπηρετεί την ανάγκη για δωρεάν διαμονή που αναζητούν τώρα πια οι περισσότεροι. Το να κάνουμε λοιπόν διακοπές στο πατρικό μας στην εξοχή δεν συνιστά ματαίωση, με την προϋπόθεση ότι τα πηγαίνουμε καλά με τους γονείς μας και ότι συμφωνεί κι ο σύζυγος. Οι διακοπές σήμερα, που οι συνθήκες έχουν αλλάξει, χρειάζονται διαλλακτικότητα, χωρίς όμως να αναγκαζόμαστε να ξεπερνάνε ή να δοκιμάζουμε τα προσωπικά μας όρια και αντοχές. Τα προβλήματα πρέπει να μένουν πίσω, τώρα δεν είναι η κατάλληλη ώρα να συζητήσουμε τίποτα από ό,τι σοβαρό μας απασχολεί – αν το βάλουμε στη βαλίτσα, απλώς δεν θα κάνουμε διακοπές. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι ξεγνοιασιά και όχι ενδοσκόπηση.
Και πώς εξηγούμε το πλαίσιο των διακοπών στα παιδιά; Μιλάμε όλα τα μέλη της οικογένειας μαζί, δίνουμε στα παιδιά πληροφορίες για αυτά που θα κάνουμε, αλλά δεν επισημαίνουμε προβλήματα –π.χ. ότι δεν θα πάμε όλες τις μέρες σε ξενοδοχείο γιατί δεν έχουμε τα απαιτούμενα χρήματα κ.λπ.– μιας και δεν υπάρχει κανένας λόγος να τα αγχώνουμε σε αυτήν τη φάση. Την ίδια στιγμή, τα παιδιά δεν μπορούν να απαιτούν συγκεκριμένου τύπου διακοπές, π.χ. ότι θέλουν οπωσδήποτε να πάνε σε ξενοδοχείο all-inclusive, και οτιδήποτε άλλο τα δυσαρεστεί, γιατί αυτό υποδηλώνει πρόβλημα οριοθέτησης. Από την άλλη, οι γονείς με ένα παιδάκι τριών χρόνων π.χ. καλό είναι να μην πάνε κάπου εντελώς απόμερα, αλλά να προτιμήσουν οικογενειακούς προορισμούς, κάπου που να ξέρουν ότι το παιδί τους θα μπορέσει να κοινωνικοποιηθεί. Εν κατακλείδι: οι όμορφες αναμνήσεις των παιδιών πρωτίστως κι ύστερα και οι δικές μας βοηθούν στη σωστή ψυχική ανάπτυξη και την ισορροπία του ανθρώπου. Ειδικά για τα παιδιά είναι πολύ σημαντικό για τη μετέπειτα ζωή τους να έχουν καλές αναμνήσεις. Ο νοών νοείτω λοιπόν…
