Καθημερινά ερχόμαστε σε επαφή με γονείς, που ανησυχούν και αναρωτιούνται ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να μεγαλώνουν και να προστατεύουν τα παιδιά τους.
Που αισθάνονται συχνά ότι τα γεγονότα τους ξεπερνούν και αδυναμία να ανταπεξέλθουν στις δυσκολίες. Που θα ήθελαν να βρουν τρόπους για να απολαμβάνουν ακόμη πιο πολύ τη σχέση με τα παιδιά τους. Δεν υπάρχουν προκατασκευασμένες απαντήσεις. Η προσπάθεια να καταλαβαίνουμε τι συμβαίνει αποδίδει καρπούς,μακροχρόνια, γιατί μας κινητοποιεί να αναζητούμε τις λύσεις μέσα μας και να χρησιμοποιούμε τα αποθέματά μας. Όμως προς αυτήν την κατεύθυνση πάντα είναι χρήσιμη η αντιπαράθεση με τους άλλους, κυρίως εάν και αυτοί ζουν τις ίδιες δυσκολίες.
Για ποιο λόγο πιστεύουμε ότι είναι πολύτιμη η βοήθεια στους γονείς; Γιατί γενικά δεν υπάρχουν γονείς που «δεν θέλουν», αλλά απλώς που «δεν κατορθώνουν» (ή δεν αντέχουν) να καταλάβουν. Ό,τι μας είναι γνωστό και οικείο, ακόμη και αν στρέφεται εναντίον μας και μας βασανίζει, το θεωρούμε πάντοτε λιγότερο απειλητικό από οτιδήποτε νέο. Όταν αντιλαμβανόμαστε ως γονείς ότι δεν μπορέσαμε να αποφύγουμε στο παιδί μας τον ψυχικό πόνο – ούτε και με την καλύτερη δυνατή θέληση και προσπάθεια – αυτό μας φέρνει σε επαφή με τα δικά μας όρια, ασκούμε σκληρή κριτική στον εαυτό μας, νιώθουμε θυμό και μελαγχολία και πιστεύουμε ότι τα έχουμε κάνει όλα λανθασμένα· ότι έχουμε αποτύχει. Και μπορεί να συγχέουμε συχνά ένα ψυχολογικό πρόβλημα που υπάρχει στην οικογένειά μας και είναι μέρος της ζωής με την τρέλα, και αυτό φυσικά μας τρομάζει· φοβόμαστε ότι θα χάσουμε το παιδί μας, γινόμαστε έντονα παρεμβατικοί, ο έλεγχος μας ξεφεύγει και καταλήγουμε οι χειρότεροι εχθροί του εαυτού μας!!!
Πώς προχωράμε μαζί με τα παιδιά μας;
- Διδάσκουμε στο παιδί μας πώς να αναγνωρίζει και να εκφράζει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του, ιδιαίτερα τα πιο επώδυνα και δυσάρεστα, γιατί αργότερα δεν θα ξέρει τι να κάνει με όλα αυτά, όταν η ζωή αναπόφευκτα θα του τα φέρει μπροστά.
- Οι τρόποι με τους οποίους αντιμετωπίζουμε το δικό μας άγχος, που άλλωστε είναι ενδόμυχο στη ζωή, επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο τα παιδιά μας θα απαντήσουν στις προκλήσεις και τα προβλήματα που θα τους παρουσιαστούν.
- Κάθε παιδί γεννιέται σε μια διαφορετική οικογένεια, τη δική μας οικογένεια και είναι η πλοκή τουλάχιστον τριών ιστοριών: της δικής του, της μητέρας του και του πατέρα του. Μερικές φορές οδυνηρά μυστικά γεγονότα ή επιθετικοί τρόποι μεταδίδονται από την μια γενιά στην άλλη – χωρίς να το συνειδητοποιεί κανένας – διαιωνίζοντας έτσι έναν πόνο που αποτελείται από πολλούς κρίκους. Το να κατορθώσουμε να σπάσουμε έναν κρίνο, ακόμη αν και όχι οριστικά, είναι πάντα ένα βήμα εμπρός.
Είμαι με το μέρος του παιδιού μου σημαίνει ότι είμαι συνάμα και με το δικό μου μέρος. Δεν έχει νόημα π.χ. να νιώθω μια κακιά και άχρηστη μητέρα, αλλά αν αποδεχθώ και τα δικά μου παιδικά πληγωμένα και θυμωμένα κομμάτια, τα δικά μου κρυμμένα συναισθήματα και να βρω έναν χώρο και ένα διέξοδο γι’ αυτά. Όσο πιο στενή επαφή έχω εγώ με τον εαυτό μου τόσο πιο αυθεντική και ουσιαστική θα είναι η σχέση με το παιδί μου.
- Το παιδί τείνει να προστατεύει τον γονέα του, για να μην τον προδώσει, αλλά συνάμα και για να μη χάσει την ασφάλεια που του δίνει. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι πρέπει το παιδί να γίνεται γονέας του πατέρα ή της μητέρας του, ούτε βέβαια ένας μικρός ή μεγάλος τύραννος μέσα στο σπίτι. Οι ιεραρχίες πρέπει να τηρούνται και το κάθε μέλος στην οικογένεια να έχει τα δικαιώματα και τα καθήκοντα που του αναλογούν καθώς και ξεκάθαρους ρόλους. Μπορεί να φαίνεται κάτι το συνηθισμένο και ασήμαντο, όμως η ζωή είναι γενικά φτιαγμένη από μικρά πράγματα. Όλοι νιώθουμε λίγο πιο δυνατοί όταν ξέρουμε ότι υπάρχει κάποιος που καταλαβαίνει την προσπάθειά μας να είναι με το μέρος μας. Ο μεγαλύτερος ψυχικός πόνος φαίνεται ότι προέρχεται από τα βαριά και άλυτα ψυχικά τραύματα. Αν καταφέρουμε να επιφέρουμεμικρές αλλαγές είναι πιθανόν ότι θα βελτιώσουμε τις σχέσεις με τα παιδιά μας αλλά και με όλους τους σημαντικούς για εμάς ανθρώπους. Όλα τα συναισθήματα έχουν αξία και μας χρειάζονται, αρκεί να μπορούμε να τα νιώθουμε και να τα μοιραζόμαστε. Για να μην χάσουμε τις μικρές – μεγάλες στιγμές στην πορεία του μεγαλώματος των παιδιών μας αλλά και του εαυτού μας.
Γονείς και εκπαιδευτικοί
- Κανένα παιχνίδι, ρούχο ή βραβείο δεν αξίζει για ένα παιδί, όσο ο σεβασμός της δικής του προσωπικότητας και του δικού του τρόπου ανάπτυξης που είναιμοναδικόςκαι διαφορετικός από τους άλλους.
- Για το παιδί ένα πληγωμένο αίσθημα είναι πιο επικίνδυνο από ένα σωματικό τραύμα.
- Οι θυμοί των παιδιών ποτέ δεν πρέπει να αγνοούνται ή να υποτιμούνται αλλά να ακούγονται και να γίνονται σεβαστοί. Βοηθάμε τα παιδιά περισσότερο μένοντας σιωπηλοί, προσπαθώντας να διακρίνουμε το βασικό πρόβλημα και κάνοντάς τα να νιώσουν ότι οι ενήλικες τα καταλαβαίνουν. Έτσι μόνο θα βρουν μια θετική διέξοδο, σ’ αυτές τις συγκινήσεις και τα αισθήματα που ίσως αλλιώς ξεσπάσουν κάποτε σε έναν ισχυρό ψυχικό πόνο και κενό όταν ενηλικιωθούν.
- Πρέπει να λαμβάνουμε πάντα στα σοβαρά ό,τι μας λέει ένα παιδί. Ποτέ να μην ειρωνευόμαστε τον θυμό του ούτε καν για να τον αποδραματοποιήσουμε. Η αυτοεκτίμηση ενός παιδιού του παρέχεται από την εκτίμηση που οι ενήλικες του δείχνουν: από αυτούς είναι που μαθαίνει να εκτιμά τον εαυτό του.
Προσοχή: όσο λιγότερο οι γονείς θα εξαρτούν τη δική τους αυτοεκτίμηση από το να νιώθουν αναγκαίοι και απαραίτητοι για τα παιδιά τους, τόσο περισσότερο αυτά θα μεγαλώνουν ελεύθερα, χωρίς να αισθάνονται ότι κάνουν κάτι κακό ή ότι προδίδουν κάποιον.
Μια διαφορετική, λοιπόν, και πιο στοχαστική προσοχή του γονέα ή του δασκάλου μπορεί να συνεισφέρει θετικά σχετικά με την πρόληψη και τη θεραπεία προβλημάτων και δυσκολιών.
Γεωργία Κυριακίδου, Ψυχολόγος
