Γράφει η Ζαχαροπούλου Ευαγγελία, παιδοψυχολόγος.
Η σημασία του ρόλου του πατέρα στην ανατροφή και διαπαιδαγώγηση των παιδιών είναι ακόμα και σήμερα αρκετά υποτιμημένη. Παρά το πλήθος ερευνών για τη σχέση μητέρας-παιδιού, οι έρευνες για τη σχέση πατέρα-παιδιού ξεκίνησαν κυρίως μετά το 1970. Σήμερα φαίνεται οι μπαμπάδες να έχουν αλλάξει ρόλο σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Καθώς η γυναίκα έχει μπει ενεργά στην αγορά εργασίας, αναγκαστικά και οι μπαμπάδες έχουν αναλάβει περισσότερες ευθύνες αναφορικά με τα παιδιά, απ΄ότι παλαιότερα. Επίσης, φαίνεται να έχει αλλάξει το μοντέλο του αυστηρού αρχηγού της οικογένειας, με τους πατέρες σήμερα να έχουν πιο φιλική σχέση και να είναι πιο κοντά στην ανατροφή των παιδιών τους.
Σύμφωνα με στατιστικές μελέτες, στις δεκαετίες 1970 -1980 οι πατέρες φαίνεται να ασχολούνταν με τα παιδιά τους μόλις 33% σε σχέση με τις μητέρες, ενώ τη δεκαετία του 1990 το ποσοστό έφτασε στο 43%. Γενικά, φαίνεται πως οι πατέρες περνούν περισσότερο χρόνο με τον γιο παρά με την κόρη τους, αν και αυτή η διαφορά στο φύλο, δεν έχει ερευνηθεί για τις πολύ μικρές ηλικίες. Η εμπλοκή του πατέρα στη ζωή των παιδιών μάλλον μειώνεται καθώς μεγαλώνουν τα παιδιά, ενώ σε πολύτεκνες οικογένειες φαίνεται πως ο πατέρας ασχολείται περισσότερο με τα πρώτα παρά με τα τελευταία παιδιά.
Ο πατέρας έχει διαφορετικό ρόλο από τη μητέρα και επίσης, αλληλοεπιδρά με το παιδί αρκετά διαφορετικά. Το σηκώνει και το κρατά διαφορετικά, το ταΐζει διαφορετικά, του μιλά και παίζει μαζί του διαφορετικά. Συνήθως, παίζει χρησιμοποιώντας έντονη σωματική επαφή. Δεν προσφέρει απλά ένα παιχνίδι, αλλά γίνεται ο ίδιος το παιχνίδι π.χ. μπαμπάς με γιο παλεύουν. Αυτό βέβαια προϋποθέτει ότι ένας πατέρας πρέπει να ξέρει να παίζει, δηλαδή, να μπορεί να βάζει όρια και να δείχνει τον απαιτούμενο σεβασμό ενώ παράλληλα να συνδέεται με το παιδί του.
Η αλήθεια όμως είναι πως ενώ η γυναίκα οδηγείται αρκετά από το ένστικτό της στο πως να φροντίσει και να συμπεριφερθεί στο παιδί, δεν ισχύει το ίδιο για τους άνδρες. Ο άνδρες δε γίνονται πατέρες μέσα σε μια στιγμή. Δεν έχουν ένα μαγικό ραβδί με το οποίο ξέρουν τι πρέπει να κάνουν και πότε. Χρειάζονται χρόνο και εξάσκηση και γίνονται λειτουργικοί και ενεργοί πατέρες μέσω της ενασχόλησής τους με το παιδί.
Πώς να συνδεθεί ένας μπαμπάς με το παιδί του;
Ένας πολύ αποτελεσματικός τρόπος είναι μέσω του παιχνιδιού. Όλοι άλλωστε θέλουν να κάνουν παρέα με κάποιον που ξέρει να διασκεδάζει! Υπάρχουν όμως πατέρες που δε γνωρίζουν πώς να γίνουν μέρος της ζωής των παιδιών τους. Νομίζουν ότι πρέπει να μένουν αποκλειστικά στο ρόλο του αρχηγού και προμηθευτή της οικογένειας. Αν όμως παραμείνουν μόνο σε αυτό το ρόλο, τότε θα γίνουν απλοί παρατηρητές της ζωής του παιδιού τους, χωρίς να έχουν ουσιαστική σχέση μαζί του.
Αφήστε τον εαυτό σας να χαλαρώσει και παίξτε με το παιδί σας. Αν δεν ξέρετε πώς, τότε αναρωτηθείτε:
«Αν ήμουν εγώ παιδί, τι θα μου άρεσε να κάνει ο πατέρας μου μαζί μου;»
Δε χρειάζεται να είστε ιδιαίτερα δημιουργικοί και ευρηματικοί. Μη νιώθετε άσχημα αν δεν είστε ο πατέρας που «κυλιέται στα πατώματα». Αυτό που συνήθως θέλει κάθε παιδί είναι ένα πατέρα που είναι παρών, που δείχνει ενδιαφέρον για κάθε στιγμή της ζωής του, ακόμα και για το παιχνίδι του.
Βάσει ερευνών, η ενασχόληση του πατέρα στη ζωή της έφηβης κόρης του, της δίνει αυτοπεποίθηση και την κάνει να αισθάνεται ικανή και ανταγωνιστική. Στο έφηβο αγόρι, ο πατέρας που ασχολείται, βοηθά τον γιο του να διαχειριστεί την επιθετικότητα, τη ματαίωση και το θυμό του, καθώς και να μετατρέψει αυτά τα έντονα αρνητικά συναισθήματα σε σεβασμό και παραγωγικότητα.
Μία καλή ευκαιρία για εξάσκηση, είναι η κοινή συμμετοχή πατέρα και γιού σε ένα ομαδικό παιχνίδι πχ μπάσκετ ή ποδόσφαιρο. Ο πατέρας μπορεί να διδάξει το γιο του πώς να σέβεται τους συμπαίκτες του και να λειτουργεί στην ομάδα αποτελεσματικά. Ο πατέρας που παίζει επιθετικά, στέλνει λάθος μηνύματα στο γιο του. Ο πατέρας, επίσης, βοηθά το γιο να αισθανθεί άξιος και να αποκτήσει αυτοπεποίθηση να μπει στην ενήλικη ζωή και να γίνει άνδρας.
Τα ωφέλη της πατρικής ενασχόλησης
Η πατρική ενασχόληση επηρεάζει το είδος των σχέσεων που αναπτύσσουν τα παιδιά με τους συνομηλίκους τους, την καλή προσαρμογή τους στη ζωή, στον μελλοντικό έγγαμο βίο, καθώς και στην ικανότητά τους να γίνουν και οι ίδιοι σωστοί γονείς.
Επίσης, η ενασχόληση του πατέρα με το παιδί, δεν έχει μόνο όφελος για το παιδί, αλλά και για τη συζυγική σχέση. Οι πατέρες που ασχολούνται με τη φροντίδα των παιδιών τους φαίνεται να έχουν καλύτερη σχέση με τις συζύγους τους. Όταν οι γονείς μοιράζονται τη φροντίδα των παιδιών, μόνο θετικά αποτελέσματα μπορεί να δει κανείς για όλη την οικογένεια. Η μητέρα με τον πατέρα αλληλοσυμπληρώνουν ο ένας τον άλλο στη σχέση τους με το παιδί και συμβάλλουν και οι δύο στην ανάπτυξή του. Μια επιτυχημένη σχέση μεταξύ παιδιού-γονιού βασίζεται στη σταθερότητα και στη δέσμευση και των δύο γονέων.
Με το να είστε ένας υπεύθυνος πατέρας, έχετε ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση της ταυτότητας του παιδιού σας. Η ποιότητα του δεσμού που θα αναπτύξετε με το παιδί σας σε αυτό το τόσο σύντομο τελικά διάστημα που θα είστε μαζί, εξαρτάται από εσάς και το βαθμό που μπορείτε να καταλάβετε το ρόλο σας στην οικογένεια, το παιδί σας και τη σύντροφό σας. Να είστε εκεί και να παίρνετε μέρος στη ζωή του παιδιού σας με υπευθυνότητα γιατί ΝΑΙ! Και οι μπαμπάδες ΜΠΟΡΟΥΝ!
Βιβλιογραφικές αναφορές
Cabrera, N.J., Karberg, E., Malin, J.L., & Aldoney, D. (2017). The magic of play: Low-income mothers ‘and fathers’ playfulness and children’s emotion regulation and vocabulary skills. Infant Mental Health Journal, 38(6), 757–771.
Campbell, N.R. (2003). Dads under construction: Adventures in fatherhood. Toronto: Dundurn Press.
Caspersen, S.G. (2013). Handbook of father involvement: Multidisciplinary perspectives, 2nd ed. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 52(12), 1337–1339.
Dick, G. (2011). The changing role of fatherhood: The father as a provider of self-object functions. Psychoanalytic Social Work, 18(2), 107–125.
Fleming, W.M. (2005). Conceptualizing and measuring father involvement. Fathering: A Journal of Theory, Research & Practice about Men as Fathers, 3(2), 179–182.
Παπαλεοντίου-Λουκά Ε. επιμ. (2018). Ψυχική υγεία παιδιού και εφήβου. Αθήνα: Εκδόσεις Αρμός.
